دیزباد نیشابور فرهیخته ترین روستای ایران

چرا باید دیزباد نیشابور را دید؟

اگر از مردم خراسان بپرسید جالب ترین روستاهای این استان را نام ببرند بدون شک یکی از نام هایی که می شنوید دیزباد نیشابور است. شگفتی های دیزباد البته محدود به طبیعت زیبایش نمی‌شود که البته آن هم بسیار دیدنی است. اما آنچه باعث می شود تا در سفر به نیشابور حتما به دیزباد بروید بیش از اینهاست. دیزباد یک روستای تاریخی است که مردم و فرهنگ خاصی هم دارد. یکی از اولین روستاهایی است که بیسوادی را ریشه کن کرد و این موضوع که خود نشانه ای از  فرهنگ بالا و نگرش نوین مردم این منطقه بود علت تغییرات و تحولات دیگری شد که در ادامه بیشتر به آن می پردازیم و شما نیز همراهمان باشید تا یکی از با فرهنگ ترین روستاهای ایران را بهتر بشناسیم.

معرفی دیزباد

روستای دیزباد یکی از زیباترین دهکده های نیشابور است که طبق تقسیمات جدید در شهرستان زبرخان قرار گرفته است. این روستا در میان رشته کوه  پرشکوهِ بینالود آرام گرفته. و نام  این روستا یعنی دیزباد میراثی  است که قدمتش به اشکانیان و ساسانیان می‌رسد.

در کتاب‌های تاریخی نام دیزباد به گونه‌های، دیزآباد، دژباد دوزآباد و قصر الریح آمده است. در قدیم دیزباد از دو بخش که یکی در دهانه‌ی دره (دیزباد و دیگری در انتهای دره دیزباد) (بالا قرار داشت تشکیل شده بود اکنون باقی ماندهی در دیزباد بالا قلعه) (کهنه همچنان بر سر تپه‌ای پابرجاست در پیرامون این دژ نیز استحکامات دیگری وجود داست که از جمله‌ی آنها جایگاه کنونی ده دیزباد بالا و مکان زندگی خاکی خراسانی است دیزبادی که در دهنه‌ی دره بوده است اکنون بر خاک نشسته و اثری از آن نیست بلکه به همین نام در دشت دیزباد، دیزباد پایین قرار دارد که در دهه های گذشته شکل گرفته. در دیزباد بالا باغستان‌هایی به نامهای تختگاه تخت شاه نویدگاه نو) وعده گاه تخت قلندران باغهای قلندران پیش تختگاه تختگاه شاه پسندی گورستانی گورستانی (گبرها نو زندان و مکانهایی به نامهای بازه ،حشم ،دروازه پیش تیغ نوحصار قلعه کهنه قلعه نو و قلعه حسن وجود دارد همچنین در دیزباد آسیابهای آبی زیادی موجود بوده است که تعداد آنها شاید به چهل عدد میرسید و اکنون نام برخی از مکانها و باغستانها به نام آسیاب‌های کهن که از آنها تنها خرابهای مانده ،است نامیده می‌شود.

تاریخچه ی دیزباد

برای کشف تاریخچه ی دیزباد کار را از نام های تاریخی دیزباد شروع می کنیم:

• چهل اشکوبه یا خانه امن
• قصرالریح، قصر ریحان، محل وزیدن بادهای معطر
• دوزباد: وزیدن بادهای تند، اسپی دوز، اسپی تیز، تیزاپاتیک (به زبان پهلوی) گنجینه ی خسروی
• دیزباد: نام جغرافیایی رسمی آن (قوچ گرد)
• دژآباد
• یزباد: سرزمین پاک، یزدان پاک

  براساس نام های بازمانده میتوان سرگذشت دیزباد را در روند تاریخ تصور نمود دره ی دیزباد در قدیم به  صورت درختهای سرو گونه بوده و بدین سبب به صورت پناهگاهی در کشمکشها استفاده می شده است ده ،دیزباد دارای تاریخ طولانی ای است اگر با شباهت نام دیزباد با دیزهای پارت ها و همچنین گواه بر این که در این دره گورستان دخمه) گبرها وجود دارد.

اگر به طور خلاصه در تاریخ دیزباد کاوش کنیم باید گفت این رورستا در زمان اشکانیان و ساسانیان وجود داشته است و احتمالا اهالی آن زمان دیزباد زرتشتی بوده‌اند. از دوره های بعدی اطلاعات دقیق تری از دیزباد در دسترس است. به عنوان مثال در زمان غزنویان و در حمله‌ی مغول نام دیزباد در آثار تاریخی آمده.

دیزباد کجاست

دیزباد در استان خراسان رضوی در محدوده نیشابور و شهرستان زبرخان قرار دارد. دسترسی به آن از جاده نیشابور مشهد ممکن است. فاصله این روستا تا نیشابور 55 کیلومتر و تا مشهد 45 کیلومتر است.  این روستا که در کوهپایه های بینالود واقع شده است؛ در 36.63 درجه عرض شمالی و 59.17 درجه طول شرقی. و یکی از مرتفع ترین نقاط مسکونی استان خراسان رضوی به حساب می آید که بیش از 2000 متر از سطح دریا ارتفاع گرفته است.

دسترسی به دیزباد

دیزباد درضلع شمالی جاده مشهد-تهران در 55 کیلومتری نیشابور است. از طریق نقشه ی زیر می توانید مسیرتان به دیزباد زیبا را رهگیری کنید.

بهترین زمان بازدید (ساعت و هزینه بازدید)

دیزباد در بهار هوا و منظره های شگفت انگیزی را پیشکش چشمان و تن و پوستتان می کند. البته تابستان هم پناهگاه خنکی است برای آسودن از آفتاب داغ خراسان. و اما پاییز هم دیزباد نام تابلوی رنگارنگی است که بر بوم نیشابور نقش می بندد. و اگر به قدم زدن  در کوچه باغ ها و گوش دادن به سمفونی زنده‌ی برگ‌های پاییزید علاقمندید دیزباد نام آن اورکستر سمفونی پاییزی مطلوب شماست. البته اگر اهل قدم زدن نیستید هم جاده ی پر پیچ و خم دیزباد سکانس هایی از یک فیلم عاشقانه دهه 50 را از سینمای شیشه جلوی اتومبیلتان اکران میکند.

برای بازدید از این روستا از هر خودرو عوارض گرفته می شود که مبلغ آن 50.000 است.

رمز و رازهای دیزباد نیشابور

زمان حمله ی مغولها به این نام شهرت یافت قدیمی‌ها گفته اند که در زمان حمله ی مغولها به نیشابور دیزباد یکی از روستاهایی بود که از این بلای خانمان سوز در امان ماند به همین علت در مدت زمان کمی به مرکز آسیاب گندم‌های منطقه تبدیل شد و مردم از شهرها و روستاها به اینجا می‌آمدند تا گندم‌هایشان را آسیاب کنند.

المان ورودی روستای دیزباد

در ورودی روستا المانی به شکل دی اِن ای (عامل انتقال وراثت) پیچ و تاب خورده، به خانه کبوتری می‌رسد و یک قلم. محمود کردی، دهیار روستای دیزباد بالا در گفت‌وگو با «ایران»، این المان را نشانه‌‌ای بر وجود ژن فرهنگ حفظ محیط ‌زیست در دیزباد می‌داند که از نسلی به نسلی دیگر می‌رود.

خانه هایی برای پرنده ها

حفاظت از مراتع به سبک دیزبادی ها

اهالی روستا برای جلوگیری از برداشت گیاهان دارویی، حضور دام روستاهای اطراف در مراتع‌ و جلوگیری از شکار حیات وحش، یگان حفاظت محیط‌زیست در کوه بینالود تشکیل دادند و حقوق محیطبان‌ها هم توسط اهالی روستا پرداخت میشه.

اولین مدرسه غیرانتفاعی ایران در رورستای دیزباد

ساختمان پایینی در تصویر زیر اولین مدرسه غیر انتفاعی کشور است که دیزبادی ها در سال 1312 تاسیس کرده اند.

داستان ها و باورها

دیزباد علیا با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص، قدمت تاریخی و مذهب به خصوص ساکنانش مراسم و مناسک خاصی دارد که دانستن آن ها به خصوص برای کسانی که علاقمند به شناخت فرهنگ های مختلف در قالب گردشگری فرهنگی و روستایی هستند بسیار جذاب است. در ادامه به بخشی از این مناسک و باورها اشاره میکنیم.

قلعه و آیین نوحصار دیزبادی ها

نوحصار از سه قسمت تشکیل شده است

1. بلغورخانه
2. قلعه
3. چشمه

در بلغورخانه بیدستان بزرگی است که در دو طرف رودخانه ی بازه‌ی چپ قرار دارد.  چشمه چاله که آب سرد و گوارایی دارد هم آنجاست. بالاتر از بلغورخانه صخره‌ای بلند وجود دارد که به آن قلعه نو حصار می‌گویند. کمی بالاتر از قلعه، ته دره چشمه آبی است که بسیار سرد و گوارا است و درختان بید کهنسالی در اطراف آن چشمه سایه گستردند. اهالی روستا آب این چشمه را تبرک می‌دانند. به گونه ای که مردم همه ساله برای زیارت به این محل یعنی بالای همین چشمه جمع می شوند و مراسم مذهبی و فرهنگی و قصیده خوانی در مدح حضرت علی (ع) را آنجا برگزار می‌کنند که طی آن در صف‌های منظمی می‌نشنید و به نیایش مشغول می شوند. در قسمت بالای چشمه در طرف دیگری از آن محلی وجود دارد که زن‌ها در آنجا چراغ یا شمع روشن می‌کنند و نیت و دعا می‌کنند تا خداوند آرزوهایشان را برآورده سازد پس از مراسم قصیده خوانی و زیارت از آب چشمه (کوثر) نوش جان می‌کنند و غم‌هایشان را به خاک می‌سپارند و به سوی قبیله خود روانه می‌شوند.

مراسم مذهبی نوحصار عاشقان دیزباد

از جمله سنن زیبای این روستا مراسم” فرهنگی مذهبی “نوحصار است که از سال ۹۱۲ هجری شمسی در این مکان مقدس یعنی چشمه “نوحصار آغاز شده است. از قدیم الایام به عنوان یک روز تاریخی مردم عقیده دارند گرد یکدیگر به) صورت قبیله ای جمع شوند و یک روز تفریحی ییلاقی داشته باشند. سپس روانه ی نوحصار (ناو) حصار میشدند این مکان در دل ه فلک کشیده قرار دارد و در نقطه ای از این دره چشمهای جوشان کوه ها و صخره های بلند سربه فلک کشیده قرار دارد. و در نقطه ای از این دره چشمه ای جوشان و گوارابه وجود آمده  و آب آن تبرک و گوارا میباشد و همه ساله در ۲۸ مرداد مردم به صورت قبیله قبیله یا اولاد اولاد دور یکدیگر گرد میآیند و در پای بیدستانهای خود اطراق میکنند و قبیله گوسفندی را از گله‌ی خود ذبح می‌کند و افرادی از هر قبیله تهیه‌ی آبگوشت یا پلوگوشت یا قورمه را به عهده می‌گیرند. افراد هر قبیله پس از صرف صبحانه و چایی و نان‌های سنتی روغنی عزم رفتن به چشمه ی نوحصار می‌کنند.

آنجا مراسم مذهبی و قصیده‌خوانی در مدح حضرت علی اجرا می‌شود. پس از زیارت آب می‌نوشند و آبی به سر و صورت خود می‌زنند و دست دعا و نیایش به سوی خدای خود بلند کرده و دعا می‌کنند، پس از آن بطریهایی را از آب پر کرده و به قبیله‌ی خود برمی‌گردند و پس از خوردن چایی و شیرینی، مختصر پیش غذایی از غذاهای محلی خود مانند قلفی و ماست و پنیر و گردو می‌خورند و بعد از آن مدتی استراحت کرده و منتظر می‌مانند تا غذای نذری را صرف کنند. این مراسم تا ساعت ۴ بعد از ظهر ادامه دارد. با انجام این کار نذرشان را ادا کرده و غم‌ و غصه‌هاشان را به خاک می‌سپارند و به سوی منازل خود روانه میشوند. این مراسم تا امروز در میان مردم دیزباد پابرجاست.

جاذبه های اطراف روستای دیزباد

دیزباد در مطنقه خوش آب و هوایی قرار گرقته و اگر به آنجا بروید گزینه های جذاب دیگری نیز در نزدیکی‌اش دارید و می توانید برای دیدن و گشتن آن‌ها هم برنامه‌ریزی کنید. در ادامه برخی از این جاذبه ها را معرفی کرده‌ایم که با کلیک بر روی هر کدام می توانید به صفحه اختصاصی آن بروید و اطلاعات دقیقش را مطالعه کنید و هرکدام که برایتان جالب تر بود را برای ادامه سفرتان انتخاب کنید.

باغ و بقعه قدمگاه

قدمگاه یکی از روستاهای مهم تاریخ ایران بوده است که البته این روزها به مرکز شهرستان زبرخان تبدیل شده است. باغ و بقعه قدمگاه گنجینه ای از معماری و هنر باغسازی ایرانی است که چیزهای زیادی برای کشف دارد.  برای آشنایی بیشتر با باغ-مزار قدمگاه کلیک کنید.

شهر نیشابور

در نزدیکی روستای دیزباد شهری قرار دارد اسرارآمیز که در طول تاریخ شکوه و جلال و غارت و ویرانی های بسیاری را به چشم دیده. روزگاری مرکز علوم بوده و روزگاری پایتخت سیاسی و روزی هم تنش در زلزله و هجوم مغول کوفته شده. اینجا تمام چیزهایی که باید برای سفر به نیشابور بدانید را برایتان گفته ایم.

شهر خرو

رویدادها و اتفاق های مهم

خرید سوغات و یادگاری

در سفر دیزباد خرید محصولات کشاورزی بهترین گزینه برای خرید سوغات از دیزباد است چرا که موقعیت منحصر به فرد این روستا و همچنین احترام مردم به طبیعت باعث می شود تا ثمره کشت مردم از آب و هوای پاک و خاک حاصلخیز تغذیه کنند و از این رو طعم و کیفیت بی بدیلی داشته باشند.

اطلاعات این صفحه در حال تکمیل می باشد.

دیگر امکانات و تفریحات دیزباد

نام و مشخصات اقامتگاه بومگردی دیزباد