آرامگاه خیام نیشابوری | تاریخچه اسراری از مقبره که نمیدانید

بنای آرامگاه خیام از آن دسته بناهایی است که اگر  با زبان معماری آشنا باشید و این مقاله را بخوانید هربار که به آن فکر کنید به سخن می‌آید و حکیم عمر خیام را به شما معرفی می‌کند و قدر و شأن او را به شما یادآور می‌شود. مثل همیشه سعی کردم این مقاله را با استفاده از منابع معتبر بنویسم و همچنین با زمان زیادی که در این باغ زیبا گذراندم ناب ترین گوشه های آن را پیدا کنم و برایتان بنویسم و عکس هایش را بگذارم تا در بازدید از این بنا هیچ چیز از دست ندهید و مانند یک کارشناس تمام زوایای آن را بشناسید و بدانید و بلد باشید. و هیچ چیز را از دست ندهید.

آشنایی با خیام

خواجه امام حجة‌الحق ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیامی نیشابوری معروف به حکیم عمر خیام است. او ریاضیدان، حکیم، فیلسوف، منجم و دانشمند بزرگ ایران در قرن پنجم و اوایل قرن ششم است. تولدش را بین 417-440 تخمین می‌زنند.  یکی از دستاوردهای خیام اصلاح تقویم خورشیدی است که در سال 467 ه.ق همراه با چند تن دیگر مامور به انجام این کار میشود.

البته شهرت فوق العاده خیام آنچه باعث شده تا او در قرن اخیر در شرق و اروپا و امریکا بیش از پیش شناخته شود بیشتر رباعیاتی است که از او به جا مانده و دربردارنده جهان بینی خاص خیام است.

آرامگاه خیام کجاست؟

خیام در همان شهری آرمیده که دوستش داشت. آن‌جا به دنیا آمد، رشد کرد و حتی وقتی که برای کار به دعوت ملکشاه سلجوقی از آن رفت باز به آن شهر بازگشت. آن شهر نیشابور است، شهر اسرارآمیز تاریخ که همان قدر زندگی روی خاکش در جریان است زیر آن نیز هست. و به قول خیام:

ای خاک اگر سینۀ تو بشکافند                  بس گوهر قیمتی که در سینۀ توست

مقبره خیام در باغی زیبا در جنوب شرقی نیشابور واقع است. در فاصله حدود یک کیلومتری از آرامگاه عطار و کمال الملک و سایت باستان شناسی شادیاخ.

بهترین دسترسی به آرامگاه خیام

آرامگاه خیام در جنوب شرقی شهر فعلی نیشابور قرار دارد. از جاده ی نیشابور به مشهد و یا از داخل شهر و بلوار جمهوری می توانید به خیام بروید. تابلوهای راهنما مسیر را به شما نشان خواهند داد.

ساعات و هزینه بازدید از مقبره خیام

در روزهای عادی شش ماهه اول سال هر روزه از ساعت 8 صبح تا 9:45 شب.

در روزهای عادی شش ماهه دوم سال هر روزه از ساعت 8 صبح تا 8 شب.

آرامگاه خیام جمعه ها هم باز است.

هزینه بلیط ورودی برای هر نفر ایرانی 20.000 تومان و برای شروندان دیگر کشورها 150.000 تومان است.

تاریخچه آرامگاه خیام

مقبره خیام تا همین نیم قرن پیش به شکلی که امروزه می بینیم نبوده است. یعنی تا زمانی که انجمن میراث فرهنگی کشور به درخواست مردم نیشابور ماموریت دهد به هوشنگ سیحون برای طراحی و ساخت آرامگاهی درخور این دانشمند بزرگ؛ شاید بد نباشد مروری کنیم بر تاریخچه آرامگاه خیام و تاریخ این باغ زیبا را بهتر بشناسیم.

آرامگاه های پیشین خیام

قدیمی ترین منبعی که در آن از مقبره خیام سخن گفته چهار مقالۀ نظامی عروضی است. که میگوید در بلخ در مجلس عشرت از خیام شنیده که گفته: «گور من در موضعی باشد که هر بهاری، شمال بر من گل افشان می‌کند».  نظامی میگوید وقتی به نیشابور رفتم خیام چند سالی بود که از دنیا رفته بود و وقتی بر سر قبرش رفتم خاک مزارش را برگ و شکوفه پوشانده بود.

مغول که به نیشابور حمله می کند حتی به قبرستان ها رحم نمی‌کند. و قبرستان ها هم خراب و ویران می شوند. سلطان حسین بایقرا بقعه امام زاده محروق را مجدد بنا میکند. و شاه طهماسب صفوی هم ایوان جلوی بقعه و غرفه هایی در اطراف آن احداث میکند. یکی از آن غرفه ها می شود بارگاه و آرامگاه حکیم عمر خیام که قبری به شکل مکعب مستطیل با آجر و گچ در وسط غرفه هم به عنوان سنگ قبر ایجاد می‌شود.

در سال 1313 ه.ش مراسم جشن هزارۀ فردوسی در تهران و طوس برگزار می شود. از آنجایی که پیش بینی می شود شرق شناسان و دانشمندان حاضر در این جشن به زیارت خیام هم بیایند تصمیم گرفته می شود تا سر و سامانی به مقبره خیام داده شود.  و البته با توجه به زمان کم امکان طراحی و اجرای یک کار اصولی و در شأن خیام نبوده. لذا انجمن آثار ملی با تعجیل یادواره ای سنگی رو بازی را در محل قبر خیام ایجاد میکند. و این شعر از ملک‌الشعرای بهار روی آن حک شده بود:

بر تربت خیام نشین کام طلب                     یک لحظه فراغ از غم ایام طلب

تاریخ بنای بقعه‌اش گر خواهی                  کام دل و دین ز قبر خیام طلب

آرامگاه امروزین خیام

در گزارش انجمن آثار ملی خواندم که مردم شهر و علاقمندان خیام پس از ایجاد بنای اولیه یادبودم خیام بسیار اصرار داشتند که این بنا درخور شأن و شخصیت خیام نیست. و این موضوع به صورت سلسه مراتب اداری پیگیری می‌شود. تا اینکه مقبره‌ای هموزن آنچه برای سعدی و ابن سینا و نادر ساخته شده برای خیام و عطار نیز تدارک دیده شود.

در نتیجه به هوشنگ سیحون ماموریت داده می‌شود تا طرح های اولیه را ارائه دهد. طرح اولیه‌ای که سیحون ارائه می‌دهد مورد پذیرش قرار می‌گیرد البته در طرح او بنا فلزی و با روکش آلومینیوم به ارتفاع 12 متر پیشنهاد شده بود که با نظر متخصصین ساخت به جنس بتن مسلح و ارتفاع 22 متر تغییر میکند.

روز سه شنبه 28 اردیبهشت مقارن با سالروز بزرگداشت خیام در ساعت 5 بعداز ظهر کلنگ ساخت مقبره جدید خیامِ بزرگ میخورد.

فیلم زیر نمایی از مقبره امروزین خیام است که با دیدن آن ‌میتوانید سفری کوتاه به آرامگاه خیام را تجربه کنید. ویدیو

چرا خیام گور به گور شد(ماجرای جابجایی قبر خیام)؟

این عبارت گور به گور را خود سیحون به شوخی به کار می‌برد. خیام را ابتدا در گورستان حیرۀ نیشابور نزدیک مزار امامزاده محمد محروق دفن کردند. زمانی که به هوشنگ سیحون ماموریت داده می‌شود تا طرحی برای آرامگاه خیام تهیه کند او در گزارشش می نویسد: قبر خیام در مجاورت بنای یاد بود امامزاده محروق قرار دارد و احداث بنایی در این فاصله هم ارزش بنای آرامگاه امامزاده را کم میکند و هم محدودیت های زیادی را بر طرح ارامگاه جدید خیام اعمال میکند. پس پیشنهاد داد تا محوری عمود بر محور ایوان اصلی امام زاده محروق در باغ ایجاد شود که هم راستا با مسیری است که به باغ عطار منتهی می شود و از این طریق استقلال دو بنا حفظ خواهد شد. پس استخوان های موجود در قبر خیام را از محل قبلی به ارامگاه فعلی منتقل کردند.

اسرار معماری آرامگاه خیام

سبک کارهای سیحون در طراحی مقبره ی بزرگان نشان دادن شخصیت صاحب مقبره در معماری مقبره است. و این روش در طراحی مقبره خیام به اوج می رسد. برای این کار سیحون باید شخصیت شاعر، ریاضیدان و منجمی بزرگ را با عناصر معماری نمایش دهد. پس ده پایه را ایجاد میکند چرا که عدد ده مبنای ریاضیات است و از این منظر بر دانش ریاضی خیام تاکید میکند، از هرکدام از این ده پایه دو تیغه مورب به طرف بالا حرکت میکند. به طوری که با تقاطع این تیغه ها حجم کلی برج در فضا ساخته می شود. و چون تیغه ها مورب اند خطوط افقی آنها باید ناظر به محور عمودی برج باشد. پس تیغه ها به صورت مارپیچ شکل به طرف بالا حرکت میکنند تا باهم تلاقی کنند و از طرف دیگر سر در بیاورند. که خود یک شکل پیچیده ریاضی و هندسی است و نماینده  اشراف خیام به ریاضیات و هندسه است.

برخورد این تیغه ها با یکدیگر فضاهای پر و خالی و به خصوص در بالا ستاره های درهمی را به وجود می آورند که از لا به لای آنها آسمان فیروزه ای نیشابور پیدا می شود و به تدریج به طرف نوک گنبد ستاره ها کوچکتر می شوند تا در آخر یک ستاره پنج پر ببینیم. این ستاره ها روی آسمانی که از فضای خالی بنا پیداست خدمات منجم نامی ایران را یادآوری میکنند.

و اما برخورد تیغه ها ده لوزی بزرگ می سازند که با کاشیی کاری پر میشوند. سیحون از رباعیات خیام استفاده میکند که با خط شکسته و درهم به روش سیاه‌مشق  ای خطاطان بزرگی همچون میرعماد پر میکند. برای این کار استاد جلال‌الدین همایی 20 رباعی از خیام را اانتخاب میکند. و استاد مرتضی عبدالرسولی کار خوشنویسی را انجام میدهد که برای اولین بار در معماری ایران خط شکسته در تزئینات بنا به کار می‌رود.  این تزئینات با نقوش گل و برگ و پیچک همراه می شود و به صورت کاشی معرق اجرا می شود تا جایگاه یک شاعر بزرگ را گرامی بدارد.

مقبره خیام از بالا

اگر از بالا به آرامگاه خیام نگاه کنیم شکل هندسی بی نظیری را می بینیم که البته هر کدام علت و نماد چیزی است. دور آرامگاه را حوضچه هایی احاطه می کند. و احجامی هرمی شکل که از فرم خیمه و چادر الهام گرفته شده چرا که خیام به معنی خیمه دوز بوده است و از شغل پدر خیام این نام بر او مانده است.

حوضچه ها هفت عدد هستند که به هفت فلک و هفت آسمان و هفت تپه اشاره دارد. در بالای مقبره هم درختانی قرار دارد که مزار خیام را برگ ها و شکوفه های بپوشاند، همانطور که می خواسته و پیش بینی کرده.

رباعیات خیام با صدای شاملو و شجریان

در بازدید از باغ و مقبره خیام احتمالا آوای رباعیات خیام با صدای شاملو و شجریان از بلندگوها پخش شده است. اگر کمی به فضایی که معماری این باغ و مقبره و صدای شاملو و شجریان فکر کنید شاید تصور کنید این موسیقی بخشی از طراحی این فضاست و گویی در یک زمان و با یکد هدف هر دو ساخته شده اند. شاید این به آن دلیل باشد که سیحون سعی کرده شخصیت و اندیشه های خیام را در قالب معماری بیاورد و البته بهترین نمود اندیشه های خیام هم رباعیات اوست. اگر شما هم به جهان بینی خیام علاقه دارید این رباعیات را با صدای احمد شاملو و محمدرضا شجریان بارها و بارها گوش کنید و اطمینان داشته باشید هربار برایتان تازگی خواهد داشت.

اشعار و متن روی مقبره خیام

احتمالا شما هم در بازدید از مقبره خیام سعی کرده اید تا نوشته های روی پایه های مقبره را بخوانید اما اصلا کار ساده ای نیست. یکی از اسرار این مقبره استفاده از اشعار خود خیام برای تزئین بدنه‌ی مقبره‌ی اوست. که این اشعار را استاد جلال‌الدین همایی انتخاب کرده و برای اولین بار در تاریخ معماری ایران از خط شکسته استفاده شده است. اینجا برایتان متن کامل آنچه در ده پایه یا دیواره ی این مقبره نوشته شده را آورده ایم تا با فهم دقیق بهترین رباعیان خیام حظ بیشتری از بازدید از آرامگاه خیام و کشف اسرار این بنا ببرید.

متن روی پایه شماره یک مقبره خیام:

هو الملک الکریم – هوالله تعالی – بسم الله الرحمن الرحیم – حکیم عمر خیام می فرماید.

مرغی دیدم نشسته بر بارۀ طــــوس       در پیش نهـــــاده کلۀ کی کــــــاوس

با کله همی گفت که افسوس افسوس       کو بانک جرس ها و چه شد نالۀ کوس

هو الملک الکریم و له ایضا رحمة الله و غفرانه

هر نیک و بدی که در نهاد بشر است       اندوه و غمی که در قضا و قدر است

با چرخ مکن حواله کاندر ره عقل       چرخ از تو هزار بار بیچاره تر است

حرره العبد الفقیر المحتاج برحمة الله عبدالرسولی 1339

متن روی پایه شماره دو مقبره خیام:

بسم الله الرحمن الرحیم و له ایضاً علیه الرحمة و الغفران

چون دور فلک هیچ به کام تو نگشت      خواهی تو فلک هفت شمر خواهی هشت

هرگز غم دو روز مرا گرد نگشت      روزی که نیامده است و روی که گذشت

هو الملک الکریم و له رحمة الله علیه

روزی که گذشته است از او یاد مکن       فردا که نیامده است فریاد مکن

بر نامده و گذشته بنیاد مکن       حالی خوش باش و عمر بر باد مکن

متن روی پایه شماره سه مقبره خیام:

حقیقة الحق سبحانه و تعالی بسم الله الرحمن الرحیم و له رحمة الله علیه و غفرالله له، هو الملک الکریم.

دشمن به غلط گفت که من فلسفیم      ایزد داند که آنچه او گفت نیم

لیکن چو در این غم آشیان آمده ام       آخر کم از آنکه خود ندانم که کیم

هو الله تعالی

هم دانۀ امید به خرمن ماند       هم باغ و سرای بی تو و من ماند

سیم و زر خویش از در می تا بجوی       با دوست بخور و ور نه به دشمن ماند

متن روی پایه شماره چهار مقبره خیام:

حقیقة الحق سبحانه و تعالی و له رحمة الله علیه و غفرالله له

در کارگه کوزه گری رفتم دوش       دیدم دو هزار کوزه گویا و خموش

ناگاه یکی کوزه بر آورد خروش       کو کوزه گر و کوزه خر و کوزه فروش

و له ایضاً رحمة الله علیه و غفر الله له

در دایرۀ کامدن و رفتن ماست       آن را نه نهایت نه بدایت پیداست

کس می نزند دمی در این معنی راست       کاین آمدن از کجا و رفتن به کجاست

متن روی پایه شماره پنج مقبره خیام:

هو الملک الکریم و له رحمة الله علیه و غفرالله له حقیقة الحق سبحانه و تعالی

هر سبزه که بر کنار جوئی رسته است

گویی ز لب فرشته خویی رسته است

پا بر سر سبزه تا بخواری ننهی

کان سبزه ز خاک لاله رویی رسته است

هو العزیز هو العلی الاکبر و له رحمة الله علیه خیام علیه الرحمة و الغفران فرماید

آنان که محیط فضل و آداب شدند

در جمع کمال شمع اصحاب شدند

ره زین شب تاریک نبردند برون

گفتند فسانه ای و در خواب شدند

متن روی پایه شماره شش مقبره خیام:

حقیقة الحق سبحانه و تعالی هو الله تعالی بسم الله الرحمن الرحیم و به رحمة علیه و غفرالله له

ای دل همه اسباب جهان خواسته گیر

باغ طربت به سبزه آراسته گیر

و آن گاه برآن سبزه شبی چون شبنم

بنشسته و بامداد برخاسته گیر

هو الملک الکریم. هو المحجوب و له ایضا رحمة الله علیه و غفر الله له

این کوزه چو من عاشق زاری بوده است

لب تشنۀ لعل آبداری بوده است

این دسته که بر گردن او می بینی

دستی است که بر گردن یاری بوده است

متن روی پایه شماره هفت مقبره خیام:

حقیقة الحق سبحانه و تعالی. هوالله تعالی. بسم الله الرحمن الرحیم.

ابر آمد و باز بر سر سبزه گریست

بی بادۀ گلرنگ نمی باید زیست

این سبزه خود امروز تماشاگه ماست

تا سبزۀ خاک ما تماشاگه کیست

هو الملک الکریم

آنانکه که کهن شدند و آنانکه نواند

هر یک به مراد خویش بک بک بدوند

این کهنه جهان به کس نماند باقی

رفتند و رویم و دیگر آیند و روند

متن روی پایه شماره هشت مقبره خیام:

هو الله تعالی – بسم الله الرحمن الرحیم- حکیم عمر خیام علیه الرحمة و الغفران فرماید

ای دوست غم فرداری جهان بیهوده مخور

بیهوده غم جهان فرسوده مخور

چون بوده گذشت و نیست نابوده پدید

خوش باش و غم بوده و نابوده مخور

هو الملک الکریم و له ایضا رحمة الله علیه و غفر الله له

تا چند اسیر رنگ و بو خواهی شد

تا کی پی هر زشت و نکو خواهی شد

گر چشمۀ زمزمی و گر آب حیات

آخر بگل خاک فرو خواهی شد

متن روی پایه شماره نه مقبره خیام:

حقیقه الحق سبحانه و تعالی. بسم الله الرحمن الرحیم و له رحمة الله علیه و غفر الله له

آن مایه ز دنیا که خوردی با پوشی

معذوری اگر در طلبش می کوشی

باقی همه رایگان نیرزد هشدار

تا عمر گران بها بدان نفروشی

هو الملک الکریم و له ایضا رحمة الله علیه و غفرالله له

ما لعبتکانیم و فلک لعبت باز

از روی حقیقتی نه از روی مجاز

بازیچه همی کنیم بر نطع وجود

رفتیم به صندوق عدم یک یک باز

متن روی پایه شماره ده مقبره خیام:

بسم الله الرحمن الرحیم و له ایضا علیه الرحمة و الغفران

چون میگذرد عمر چه شیرین و چه تلخ

پیمانه چو پر شد په نشابور  چه بلخ

خوش باش که بعد از من و تو ماه بسی

از سلخ به غره آید از غره به سلخ

و له رحمة الله علیه و غفر له

برخیز و مخور غم جهان گذران

بنشین و دمی به شادمانی گذران

در طبع زمانه گر وفایی بودی

هرگز به تو نوبت نشدی از دگران

در داخل ترنجی در پایه ای نوشته شده است:

به فرمان شاهنشاه ایران محمدرضاشاه پهلوی این گنبد و آرامگاه حکیم عمر خیام نیشابوری به سعی و اهتمام انجمن آثار ملی ساخته و پرداخته شد، پایان بنا 1341 شمسی 1381 قمری هجری.

سنگ قبر خیام

متن روی سنگ قبر خیام از این قرار است:

کل شی هالک الا وجهه

آرامگاه

حکیم الوالفتح عمر بن ابراهیم

خیام نیشابوری

که پس از هفتاد و چند سال زندگانی در سال 517

هجری قمری به رحمت ایزدی پیوست

در پای این سنگ قبر نیز پلاکاردی فلزی نصب شده که روی آن نوشته شده: سفارش انجمن آثار ملی ایران.

دیگر جذابیت های باغ خیام

باغ خیام فضایی آرام است که با امکانات دیگری که دارد این امکان را فراهم می آورد دمی را با خیام بنشینید و خوش باشید. در ادامه با چند مورد از گزینه هایی که در باغ خیام پیش روی شماست آشنا می شویم.

چای و دیزی در آرامگاه خیام

یکی از خاطره انگیز ترین چای ها را می توانید در آرامگاه خیام بنوشید. چایی با طعم زعفران و نبات خراسان. در قسمت شرق باغ و در ردیف حجره های دیگر. املت و دیزی نیز از خوراکی های خوش طعمی هستند که در کافه ی خیام سرو می‌شوند.

تندیس خیام

در ابتدای ورودی خیام در سمت چپ یک گشودگی کوچک تعبیه شده که در انتهای آن مجسمه ی خیام نصب شده است.

درخت های کنده کاری شده

در باغ-آرامگاه خیام دو درخت که خشک شده بودند با دستان هنرمند استاد ضیایی که از اساتید رشته مجسمه سازی هستند بدل به جلوه هایی از شخصیت و رباعیات خیام شده اند. می توانید این آثار را در باغ خیام ببینید.

باغ خیام در روزهای برفی

اگر آنقدر خوش‌شانس باشید که در یک روز برفی نیشابور باشید و آنقدر هم ذوق داشته باشید که جزو اولین بازدید کنندگان باغ خیام باشید می‌توانید منظره ای زیبا از شکوه و وقار این مقبره را که چونی قله‌ای باصلابت در دامان سفید و آرام برف آرمیده ببینید. خوشبختانه این بخت و ذوق را عکاس هنرمند نیشابوری جناب آقای شهریار عالمی داشته‌اند و ما را به مهمانی چنین قابی برده‌اند.

نزدیک ترین رستوران ها

خرید سوغات و یادگاری از آرامگاه خیام

در داخل باغ خیام حجره هایی قرار دارد که می توانید از آنها تندیس مقبره های نیشابور را خریداری کنید. همچنین یک کتابفروشی دوست داشتنی نیز در این باغ قرار دارد که در کنار کتاب های خوب نسخه های با ارزشی از ادبیات کلاسیک فارسی به خصوص آثار خیام و عطار را عرضه می کند.

همچنین از موزه گالری خیام می توانید سفالینه هایی که مطابق با آثار مکشوفه از نیشابور ساخته شده اند را خریداری نمایید و یا زیروآلاتی که توسط هنرمندان نیشابوری طراحی شده اند. این موزه گالری که برخی آثار مکشوفه نیشابور هم در آن برای نمایش قرار داده شده ابتدای باغ و در سمت چپ ورودی آن قرار دارد.

همچنین در بازارچه های بیرون از باغ خیام فیروزه فروشی هایی قرار دارد که در صورت تمایل می توانید محصولات آن ها را از نزدیک ببینید و در صورت اطمینان از اصل بودن فیروزه نیشابور و تمایل اقدام به خرید کنید.

رویداد های خاص آرامگاه خیام

یکی از اتفاق های به یادماندنی که بنای آرامگاه خیام به خود دیده است اجرای تار نوازی استاد جلیل شهناز بوده.

تصاویر باغ خیام و زاویه های جذاب آرامگاه خیام

اگر به مقبره خیام بروید طراحی فضا به گونه‌ای شکل گرفته تا سر شما را روبه آسمان و نگاهتان را به اجرام آسمانی بکشاند. این فضاسازی رندانه‌ی هوشنگِ سیحون با این انگیزه انجام شده تا شما را در بُعد نجوم‌شناسانه شخصیتِ خیام نیشابوری غرق کند. در بالای این مقبره روزنه هایی نیز ایجاد شده تا شما از زاویه خیام که روزگاری از همین نقطه ی پرشکوه یعنی نیشابور آسمان را می‌نگریسته بدان بنگرید. این تصویر زیبا هم اثر خوش ذوق آقای عالمی است.

جاذبه های اطراف

بنای امام زاده محروق: این که مربوط به دوره صفوی است و کاشی کاری های زیبایی دارد. این بنا مقبره دو امام زاده به نام های محمد محروق و ابراهیم است. این بنا در غرب آرامگاه خیام قرار دارد اما ورودی آن از بیرون از باغ خیام است.

باغ و مقبره عطار و کمال الملک: این باغ که محل دفن عارف نامی عطار نیشابوری و استاد کمال الملک نقاش زبردست معاصر است یک کیلومتر با باغ خیام فاصله دارد.

آرامگاه مشاهیر نیشابور:  چسبیده به جلوخان ورودی باغ عطار میدانی قرار دارد که محل دفن بزرگان معاصری چون استاد پرویز مشکاتیان، فریدون گرایلی، استاد محمد علی اسلامی ندوشن و چند فرد شاخص دیگر است که می توانید با حضور در این محل یادشان را گرامی بدارید.

سایت باستان شناسی شادیاخ: این سایت موزه در نزدیکی باغ عطار و در فاصله دویست متری غرب آن قرار دارد. در واقع این قسمت یکی از محله های اعیان نشین نیشابور بوده است که طی کاوش هایی که در آن شده دیوار ها، خانه ها، اشیا و اسکلت هایی از آن کشف شده است.

افلاک نمای نیشابور: مقابل باغ خیام سایت افلاک نمای نیشابور قرار دارد. که شامل فضای شبیه سازی آسمان و کتابخانه این بناست.