بوژان؛ ییلاقی تماشایی با اجرای رنگ و روخانه و کوه و طعم میوه‌ها

چرا باید بوژان نیشابور را دید؟

اگر کمی اهل طبیعتگردی باشید و طبیعت را بفهمید بوژان نیشابور برای شما شبیه به نقطه ای است که هرچه بیشر در آن زوم کنید جهان بزرگتری را خواهید دید که هر لحظه اش پر از رنگ و شگفتی و زیبایی است. یک فولکلور و خرده اقلیم با زیبایی های طبیعی و معماری خاص و میوه هایی تازه و خوش طعم. شاید بوژان را به نام یک روستا بشناسید اما اغراق نیست اگر بگوییم یک هفته هم برای بازدید از این نقطه از شهر زیبای نیشابور کم است. رودخانه، آبشارها، جشمه‌ها، قله‌ها، رنگ بازی درختان، هوای خوش و تازه و کوچه بام های بوژان چشم به راهتان هستند.

معرفی بوژان

«بوژان»، روستا و رودکده‌ای کوهپایه‌ای است که بر دامنه‌‌ی جنوبی کوه بینالود و در حدود شمال شرقی شهر نیشابور جای گرفته و يكي از زيباترين جاذبه‌هاي طبیعی نيشابور به شمار می‌آید که در آن چشم‌اندازهایی چون باغ‌هاي پر از ميوه (گيلاس، آلو، گردو و …)، رودخانه و آبشار و چشمه‌هاي فراوان جاري، هواي پاك و خنك، تنوع ناهمواري‌ها، و گونه‌گونی و همخوانی ملودیک رنگ‌های گیاهان و درخت‌ها در فصل‌های مختلف، چشم هر گردشگري را به زيبايي‌هاي خود خيره مي‌كند. درّه‌ی زیبا و روح‌‌بخش بوژان، یکی از مسیرهای اصلی دسترسی به «قلّه شیرباد» -دومین قله‌ی بلند رشته‌کوه‌های بینالود- است. بوژان یکی از ییلاقات زیبای نیشابور است که همواره در فصل‌های مختلف، گردشگران، طبیعت‌گردان و کوه‌پیمایان بسیاری را در سطح محلی و ملی، به سوی خود جلب می‌نمایند.

طبیعت و اقلیم بوژان

جاذبه های بوژان

ارتفاعات بلند، باغات سرسبز، آبشار، حواشي رودخانه و بافت مسکوني پلکاني، روستاي بوژان را به يکي از مراکز مهم گردشگري شهرستان نيشابور تبديل کرده. باغ‌هاي ميوه، پيرامون روستاي بوژان گسترده شده‌اند که در فصول مختلف سال، چشم‌اندازهاي رويايي و رنگارنگي پديد مي‌آورند و دوستداران طبيعت را مشعوف مي‌کنند. روستاي بوژان، در دامنه‌ی ارتفاعات جنوبي رشته‌کوه بينالود، جای گرفته است. دامنه‌ی ارتفاعات سرسبز و مرتعي بينالود، از انواع گل‌ها و گياهان دارويي و صنعتي پوشيده شده‌اند. چشم‌انداز درّه ی سرسبز روستا و رودخانه‌ی جاري آن، همراه با منظره کشتزارها و باغ‌هاي گسترده، جلوه‌ای بسيار زيبا و تماشايي دارند که طبيعت‌گردان و گردشگران را به سوي خود جلب مي‌کند. حواشي رودخانه‌ی پرآب و دائمي بوژان، به ويژه در بهار و تابستان، مکان مناسبي براي گذران اوقات فراغت گردشگران است. آبشار بسيار زيبايي از ارتفاعات پيرامون روستا سرازير مي‌شود. طبيعت سرسبز اطراف آبشار با گل‌ها و درختچه‌هاي فراوان، زيبايي خاصی دارد. در مسير رودخانه‌ی بوژان، آبشارهاي کوچک و بزرگ ديگري نيز وجود دارند که بر طراوت پيرامون آن مي‌افزايند.

تیغ مزار

بناي امام‌زاده‌ی روستا –امامزاده سلیم که در نزد مردم این منطقه، به «مزار تیغ» معروف است قدمتی طولانی دارد.

کوه ها

چنان‌که در بندهای پیشین گفته شد، در بوژان رودی به‌نام رودخانه‌ی بوژان، جاری است که از ارتفاعات حدود 3100 متری و از کوه‌های گودزرد، بوژان و سیاه‌خانی سرچشمه می‌گیرد. این رود، در فصل‌های پرباران، پس از طی حدود 10 کیلومتر به سمت جنوب غربی، به ریزابه‌ی کال‌شور در حوزه‌ی آبریز دشت کویر می‌ریزد.

قلّه‌ی «شیرباد»

 با مختصات 59 درجه و 05 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 27 دقیقه عرض شمالی با بیش از 3200 متر ارتفاع، دومین قله‌ی بلند رشته کوه‌های بینالود به شمار آید که در شمال شرقی بوژان قرار گرفته است
درّه‌ی بوژان یکی از مسیرهای خوش‌منظر دسترسی به شیرباد است. نام‌گذاری «شیرباد» را برای این قلّه، وزش بادهای تند در این محل دانسته‌اند

آبشار بوژان

سرچشمه رودخانه بوژان از کوه های مرتفع رشته کوه بینالود است که تا به پایین دست و دشت نیشابور مسیر پر فراز و نشیبی را طی می کند. و در برخی قسمت های این مسیر از ارتفاع به پایین میریزد و آبشارهای زیبایی را ایجاد میکند که برای دیدن آن ها باید کمی کوهنوردی را به جان بخرید اما مطمئن باشید با آبشاری بکر مواجه خواهید شد که خنکا و زیباییش خستگی را ازتنتان بیرون میکند.

دره ی پرستوها

در مسیر رسیدن به روستای بوژان از یکی از خیابان ها در سمت چپتان باید مسیری را طی کنید تا برسید به دره ای زیبا و دشتی که میان کوه ها احاطه شده است. وجود حوضچه ها و سرسبزی زمین های کشاورزی و علف ها چشم هایتان را نوازش خواهد کرد.

چشمه ها

مذهبی

تاریخی

تاریخچه ی بوژان

نام‌شناسی:

روستای «بوژان» [bužān]، در گویش نیشابوری، «بژُ» [bežo]  و یا «بجو» (بجُ) [bejo]  نامیده می‌شود. واژه‌ی «بوژان» (بووژان) به معنی «رشدکرده» است.

«بوژانه»، نام گیاهی است که برگ‌های ریز و ساق دراز دارد و گلی بوررنگ و کوچک می‌دهد که بویی تند داشته و به میان جامه و چیزهای دیگر مانند آن می‌گذارند که موریانه نخورد. «بوژنه»، غنچه و شکوفه‌ی درخت است.

برای «بوژ» یا «بوز»، به تنهایی، می‌توان چند گونه معنی را بازیابی نمود:
1. روئیدگی و سبزی‌ای که به واسطه‌ی رطوبت، بر روی نان و و پنیر و جامه و گلیم و پلاس و جز آن‌ها به هم می‌رسد.
2. گرداب.
3. زنبور سیاه.
4. تنه‌ی درخت.

و جزء دوم در «بوژان» – یعنی ان- پسوند مکان است، مانند بیابان، خراسان، گرگان، نمکساران، مرغزاران، کوهساران و ….

با این نگاه، می‌توان نام‌گذاری بوژان را برگرفته از اقلیم این منطقه با درختان و پوشش گیاهی بسیار (که در فصل بهار پر از شکوفه و جوانه‌اند) در کنار رودی پُرآب (که شاید در مسیر این رود گرداب‌هایی سامان یافته) دانست.

نام بوژان را می‌توان از مسیر دیگری نیز بازشناخت. می‌توان «بوژان» را شکل تغییریافته‌ی «بوران» در نظر بگیریم. «بوران»، باد شدیدی است که برف‌های کوه را از جایی به جای دیگر منتقل کند. باران یا برفی که با باد همراه باشد را نیز بوران گویند.

معماری بوژان

روستاي کوهپايه‌اي بوژان، بافت مسکوني متمرکزي دارد. اين روستا در شيبي ملايم استقرار يافته و کوچه‌هاي پيچ در پيچ و نامنظمي دارد. معماري سنتي روستاي بوژان، بسيار زيبا و شبيه به روستاهاي پله‌اي است. خانه‌هاي روستا، با سقف‌هاي مسطح، به صورت پلکاني، احداث شده‌اند و چشم‌انداز بسيار زيبايي را در دامان کوه پديد آورده‌اند. فضاهاي خانه‌هاي روستا شامل اتاق‌هاي خواب و استراحت، مهمان‌خانه، آشپزخانه، سرويس بهداشتي، انبار مواد غذايي، علوفه و طويله است. مصالح به کار رفته در ساخت بناهاي قديمي روستا شامل گل، سنگ، خشت، آجر و چوب است. در ساخت خانه‌هاي جديد از مصالح سيمان، گچ، تيرآهن و مانند آن نيز استفاده شده است.

بوژان کجاست؟

موقعيت جغرافیایی

روستاي بوژان در دهستان فضل از توابع بخش مرکزي شهرستان نيشابور، با مختصات جغرافيايي 58 درجه و 58 دقيقه طول شرقي و 36 درجه و 24 دقيقه عرض شمالي، در 13 کيلومتري شمال شرقي نيشابور و 120 کيلومتري مشهد قرار گرفته است. روستاي کوهپايه‌اي بوژان، در ارتفاعات جنوبي رشته‌کوه بينالود، جای گرفته و ارتفاع آن از سطح دريا، 1600 متر است. اين روستا، آب و هواي معتدل کوهستاني، با زمستان‌هاي سرد و تابستان‌هاي معتدل، دارد. شرايط مساعد اقليمي، مانند آب و هواي معتدل و منابع غني آب، تأثير فراواني در شکل‌گيري روستاي بوژان بر جای نهاده‌اند.

برای رفتن به بوژان می توانید از این مسیر استفاده کنید:

تاریخچه

فریدون گرایلی در کتاب «نیشابور؛ شهر فیروزه»، «فُز» یا «بوژ» (بوژان) را به عنوان یکی از روستاهای نیشابور قدیم، معرفی کرده است.
چنان‌که بوژان کنونی را منطبق با و یا بخشی از محله‌ی فز در نیشابور سده‌های نخستین هجری و به ویژه سده‌ی چهارم بدانیم، بنا به توصیفی که الحاکم از محله‌ی فز ارایه می‌دهد «… محله‌ی فُز، محله‌ی بزرگ معمور بود و به علم و هدی و عماره و ارفع محل‌ها بود صاحب دولت و آباد و هوای او خوشتر بود …»

همچنین الحاکم، حمّاد فرزند سلیمان فقیه نیشابوری، احمد فرزند سلیمان فزی نیشابوری و سلیمان فرزند عبدالله بکری نیشابوری را از بزرگان اهالی این محله، معرفی می‌نماید.

و گرایلی نیز ابوالقاسم احمد فرزند ابراهیم معزی و ابوسعید محمد فرزند ابراهیم معزی -(که بَرد نیشابوری می‌بافت و او را عدنی می‌گفتند.

از محدّثان و راویان و مفسران سده‌ی ششم هجری-  را از اهالی بوژان دانسته است.

اقتصاد بوژان

اقتصاد روستاي بوژان، بر پايه‌ی فعاليت‌هاي زراعي، باغداري، دامداري، امور خدماتي و توليد صنايع دستي، استوار شده است.

پرورش گوسفند و طيور و توليد گوشت، پشم گوسفند و فرآورده‌هاي لبني در روستا معمول است. زنان روستاي بوژان، ضمن همکاري در فعاليت‌هاي زراعي و دامداري، به توليد انواع صنايع دستي نيز مي‌پردازند.

محصولات

گندم و جو، مهم‌ترين محصول کشاورزی اين روستاست. باغداري نيز، در روستا رونق دارد و آلبالو، گيلاس، گردو، آلو و زردآلو از محصولات آن است.

رمز و رازهای بوژان نیشابور

جاذبه های فرهنگی و رسومات بوژان(موسیقی، بازی، زبان، لباس سنتی، مراسمات)

در روستاي بوژان، آرامگاه امام‌زاده‌اي قرار دارد که مراسم سنتي و مذهبي مردم روستا در آن برگزار مي‌شود. مردم روستاي بوژان در ايام مختلف شادي و غم، آئين‌ها و مراسم ويژه آن مناسبت را برگزار مي‌کنند. «شمايل خواني» از مراسم ويژه‌ی ايام محرم در اين روستا است. برگزاري مجالس جشن و شادي در عيد نوروز، «سيزده به در» و اعياد شعبانيه و عروسي‌ها در ميان مردم روستا رواج دارد. بهره‌گيري از آوازها و آهنگي‌هاي محلي خراساني در جشن‌ها و عروسي‌هاي روستا، معمول است. سازهاي دوتار، ترانه‌هاي محلي را در مراسم شادي همراهي مي‌کنند. رقص «چوب بازي»، رقص معمول جوانان در مراسم عروسي است.

مردم روستاي بوژان، اغلب از پوشاک محلي استفاده مي‌کنند. جوانان در جشن و شادي، لباس محلي بر تن مي‌کنند. لباس زنان روستا، از پارچه‌هاي طرح‌دار و رنگارنگ دوخته مي‌شوند.

داستان ها و باورها

دسترسی به بوژان

برای رسیدن به دره ی رنگ ها دو راه دارید. اول اینکه از جاده مشهد-تهران وارد جاده ی بوژان شوید و مستقیم تا رودخانه برانید. و راه دیگر اینکه از شمال نیشابور و از جاده باغرود وارد ورودی اردوگاه شهید هاشمی نژاد شوید و میدان را مستقیم برانید و روستای دربهشت را که به انتها رسیدید به جای رفتن به پارکینگ دربهشت به سمت راست بپیچید و جاده را تا سه راهیی که به جاده بوژان میرسد ادامه دهید و وقتی به این جاده رسیدید به چپ برانید و تا روستا رانندگی کنید.

بهترین زمان بازدید از بوژان (ساعت و هزینه بازدید)

طبیعتگردی در بوژان در فصل بهار و تابستان بسیار مناسب و دلپذیر است چرا که به واسطه آفتاب گیری کم دره ی بوژان و همچنین درختان و رودخانه هوای خنکی از شما پذیرایی خواهد کرد. البته پاییز هم می توانید اجرای سمفونیک رنگ ها را به نظاره بنشینید.

رویدادها و اتفاق های مهم

غذاهای محلی و سنتی بوژان

از غذاهاي محلي روستاي بوژان مي‌توان به «بلغور شير»، «کشک»، «کوکو قارچ»، «کله‌جوش»، «حلواي محلي»، «فطير مسکه»، «نان تفدون» (تافتون)، انواع آش، کباب، خورشت و آبگوشت اشاره کرد.

– موقعیت انسانی و اقتصادی:

مردم روستاي بوژان، به زبان فارسي سخن مي‌گويند، مسلمان و پيرو مذهب شيعه‌ی جعفري هستند. براساس نتايج سرشماري سال 1375، روستاي بوژان، 783 نفر، جمعيت داشته، که در سال 1385، به 977 نفر، افزايش يافته است.

خرید سوغات و یادگاری از بوژان

«قالي‌بافي» و «فرت‌بافي»، از صنايع دستي روستاي بوژان است که به دست هنرمندانه‌ی زنان و دختران بوژاني، بافته مي‌شود.

دیگر امکانات بوژان

جاده بوژان

جاده ای که به بوژان منتهی می شود مسیر کوتاهی است که از جاده بین المللی مشهد-تهران آغاز می شود و مقصدش کناره ی رودخانه ی بوژان است. اما این مسیر از آن جاده هایی است که متوجه نخواهید شد چگونه بر شما گذشت. چرا که از دشت شروع شده و در مسیر مظهر چند چاه آب را می بینید تا از گل های دامن بینالود بگیرید و بالا بروید. هرچه بیشتر ارتقاع می گیرید باغ و درخت های بیشتری شما و جاده را احاطه خواهند کرد. طبیعی است که در کنار چنین جاده ای پر باشد از کافه ها و رستوران های مدل در مدل با دکور و فضا و منوهای متفاوت.

رستوران های جاده بوژان و کافه هایش

اقامت در بوژان

بوژان به عنوان یک منطقه خاص گردشگری طبیعی امکانات اقامتی گوناگونی را از جنس طبیعت و فرهنگ این روستا به شما هدیه می دهد. اقامتگاه های بومگردی مختلف و خانه مسافر های زیادی را می توانید مطابق با سلایق و نیازتان انتخاب کنید.

توصیه های یک نیشابوری برای سفری خاطره انگیز تر به بوژان

جاذبه‌ها و جاهای دیدنی اطراف بوژان

باغ قدمگاه نیشابور تنها یک باغ بزرگ و سرسبز در منطقه ای کوهستانی و خوش آب و هوا نیست؛ بلکه یکی از بهترین نمونه باغ‌هایی است که در جهان آن را با عنوان باغ ایرانی می‌شناسند. یکی از باغ های بسیار بزرگ قدمگاه نیشابور است. این باغ ساختمانی هم دارد که مثل یک کوشک چهار نما دارد. و به چهار سو باز می شود. پشت ساختمان یک استخر قرار دارد که تنها کارایی نمایش آب را ندارد. این استخر در واقع نقش منبع تامین آب داشته که آب را در آنجا جمع و سپس از آن به دیگر قسمت های باغ می‌رساندند.

آرامگاه خیام: بنای آرامگاه خیام را هوشنگ سیحون طراحی کرده است. همانطور که می دانید سیحون را به عنوان معمار مقابر مشاهیر ایران می‌شناسند. او سعی داشت تا شخصیت بزرگان ایرانی را در هیبت معماری بنای آرامگاهشان به نمایش درآورد تا بازدید کنندگان از بنای یادبود آنها به شناخت بیشتری از صاحبان مقبره برسند. شاید سخت ترین کارفرمای سیحون خیام بوده است چرا که شخصیتی پیچیده و تخصص هایی بسیار داشته است

آرامگاه عطار و کمال الملک: عطار یکی از  پرآوازه ترین نام های عرفان و ادبیات فارس زبانان که جزو اولین معلم های مولانای بلخی است و کتاب های بسیاری را از خود به یادگار گذاشته ؛یکی از بزرگان نیشابوری است که در حمله ی مغول و به دست سربازان مغول کشته شد. مقبره ی این حکیم پرآوازه در شهر نیشابور و در باغی زیبا در جنوب شرقی نیشابور واقع شده است. زیارت قبر عطار مقدمه ای است برای آشنایی با اندیشه ها و حکمت ناب وی.

سایت موزه شادیاخ: شادیاخ شهر کهن نیشابور است که پس از حمله مغول ویران شده است. بنا به آثار کشف شده و پژوهش های صورت گرفته محله ی شادیاخ یکی از محله های مهم و به نوعی اعیان شهر بوده است. در ادوار مختلف تیم های باستان شناسی به کاوش در این منطقه پرداخته و بخشی از شهر را کشف کرده اند که می توانید در میانه ی این شهر، درست در میان تاریخ قدم بزنید.

دهکده چوبین: این دهکده یک سازه چوبین است که توسط یک مهندس سازه ساخته شده و در مقابل زلزله شدید هم مقاوم است. در این دهکده فضاهایی چون کتابخانه، رستوران، آلاچیق، مسجد، نانوایی، آشپزخانه، وضوخانه و سوییت ساخته و اجرا شده است. که می تواند سفری کوتاه به جهان رویا ها را برای شما و به خصوص کودکان همراهتان به ارمغان آورد.

اردوگاه باغرود: از آنجا که باغرود در شمال شهر نیشابور و دامنه‌های جنوبی ارتفاعات بینالود و همان‌طور که گفتیم میان دو روستای دربهشت و رود قرار گرفته است، هوایی پاک و دل‌انگیز دارد که درخت‌های سربه‌فلک کشیده آن هم در لطیف کردن هوای این منطقه بسیار تاثیرگذار هستند.

نام باغرود خود گواه عبور رودخانه‌ای از میان انبوه درختان بلند قامت است. اگر میان کوچه راه‌هایی که در فضای این باغ کشیده شده است، به راه خود ادامه دهید به دو سد کوچک و بزرگ خواهید رسید که اغلب ماهی‌های بزرگی را در دل خود جای داده‌اند. این رودخانه و سدهای آن یکی از زیبایی‌های دیگر باغرود است که همه بازدیدکننده‌ها سری به این بخش می‌زنند.

دهکده و مسجد چوبین: این دهکده چوبی در ایران به‌ دست مهندس حمید مجتهدی، از نوادگان محمد کاظم خراسانی، ساخته شده و از تفرجگاه ‌های نیشابور است. دهکده چوبین، نخستین دهکده اکولوژیکی ایران، بخش های مختلف دارد و شامل مسجد، رستوران، خانه، موزه و کتابخانه چوبی می شود. این سازه ها، تنها با هدف جذب گردشگر ایجاد نشده اند بلکه روح زندگی در آنها جریان دارد و مردم هر روز از آنها استفاده می کنند.