آرامگاه عطار نیشابوری؛ سیمرغ ادبیات و عرفان ایران

کمی با عطار آشنا شویم

فریدالدین محمد عطار نیشابوری، شاعر و عارف بزرگی است که در نیشابورِ ایرانِ بزرگ به دنیا آمد. در  قرن ششم و هفتم هجری زندگی کرد و طبق روایت هایی که بسیار هم مشهور است در نیشابور و در زمان حمله ی مغول کشته شد و از دنیا رفت. عطار هم مثل همشهری خوش آوازه ی خود خیام نیشابوری، عنوانش را از شغل پدری که عطار و داروساز بوده کسب کرده است.

آثار بسیاری را به عطار نسبت میدهند. به گونه ای که آثار او را حتی تا 140 جلد شمرده اند. اما جلال الدین همایی منطق‌الطیر، اسرارنامه، مصیبت‌نامه، مختار نامه و تذکرة‌الاولیا را آثاری می داند که بدون شک عطار آن ها را نوشته است. همایی انتساب دیگر آثاری را که به عطار نسبت میدهند؛ چندان معتبر نمی‌داند.

جامی در کتاب نفحات‌الانفس شهادت عطار را سال 627 اعلام کرده. در تذکرۀ دولتشاه سمرقندی ما و روز سن ولادت و وفات عطار به این صورت آمده: تولد: سوم شعبان 513 و شهادت او هم در سال 627. بر این اساس عطار باید 114 سال عمر کرده باشد.

روز بزرگداشت عطار نیشابور در تقویم 25 فروردین است.

آرامگاه عطار کجاست؟

آرامگاه عطار نیشابوری واقع در باغی به همین نام در استان خراسان رضوی، شهرستان نیشابور و در جنوب شرقی این شهر قرار دارد. به طور دقیق تر این آرامگاه در  1.5 کیلومتری غرب باغ خیام قرار دارد. کمی آن طرف تر از این باغ آرامگاه مشاهیر نیشابور است و باز دویست متر آن طرف ترش سایت باستان شناسی شادیاخ یکی از محله های مهم و تاریخی نیشابورِ کهن.

زمان و هزینه بازدید از آرامگاه عطار

در تمام ایام سال امکان بازدید از این باغ وجود دارد. اما اگر قصد سفر به نیشابور را دارید، بهترین فصل این شهر بهار و اواخرتابستان یا اوایل پاییز است. راستی نیشابور آسمان زیبای و صبح های لطیفی دارد که شهرتی جهانی دارد. در بازدید از این جاذبه آسمان را هم در نظر داشته باشید به خصوص اگر در هنگام طلوع یا غروب خورشید آنجا بودید.

برای بازدید از این بنا زمان یک ساعت می تواند مناسب باشد اما اگر سری در حلقه ی ادبیات و عرفان دارید زمان بیشتری را به این نقطه اختصاص دهید و دمی بیشتر قرار گیرید و اشعاری از آثار عطار را بخوانید.

یادتان نرود که عطار همسایه و میهمان هنرمندی هم دارد. هنرمندی که اهل کاشان است و بسیاری از جلوه های فرهنگ و تاریخ ایران را به بوم نقاشی آورده است. کمال‌الملک هم که در سال های پایان عمر در نیشابور زندگی می کرد در این باغ و در مجاورت عطار دفن شده است.

هزینه بازدید از آرامگاه عطار در ایام نوروز 403 : 20.000 تومان است

شماره تماس  مسئول آرامگاه:

تاریخچه آرامگاه عطار

مقبره عطار نیشابوری در بیرون شهر شادیاخ کهن قرار داشته است. نام این محل به شهر بازرگان موسوم بوده است. در زمان تیموریان این مقبره رو به خرابی می‌رود که با دستور امیرعلی شیرنوایی مرمت می‌شود و عمارت یادبودی هم برایش می‌سازند.

بنایی که درزمان امیر علی شیر می‌سازند هم به تدریج تخریب می‌شود.  و مجددا در سال 1327 قمری از طرف شاهزاده سلطان حسین میرزا نیرالدوله که از شاهزاداگان قاجاری و فرمانفرای آن دوره ی خراسان بوده مرمت می شود. گنبدش هم کامل می شود و دیواری هم در اطراف بقعه می سازند.

و در سال 1329 شمسی نامه ها و گزارش هایی که به انجمن آثار ملی می رسید حکایت از بی توجهی و تخریب بقعه عطار دارد. نکته ی جالبی که در گزارش های این انجمن آمده این است که در همین زمان هاست که در نیشابور انجمنی به نام انجمن حفظ آثار ملی و باستانی تشکیل می‌شود. و مبلغی را هم برای تعمیر و بهازی آرامگاه عطار و بنای یادبود کمال‌الملک جمع آوری می‌کند. به نظر میاد یه چیزی تو مایه های سمن های امروزی بوده و دمشون گرم 😊.

تعمیر و تکمیل بقعۀ شیخ عطار در دو مرحله انجام شده که یکی در سال 1332 ه.ش و با عنوان تعمیرات مقدماتی و دومی در سال 1337 ه.ش و به صورت اساسی صورت می گیرد.

آرامگاه امروزین عطار

کتاب آثار باستانی خراسان در جلد اول خود بقعۀ عطار را اینگونه توصیف کرده است. بنایی هشت ضلعی با مساحت مساحت زیربنای این بقعه 119 متر مربع است. که در خارج بنا چهار غرفه ی کوچک و در داخل هم هم چهار شاه نشین تعبیه شده است. در ورود به مقبره از طرف شرق است و قبر شیخ عطار در وسط این بنا واقع شده. بالای مقبره گنبد کوچکی ساخته شده. در طرف چپ بنا پلکانی آجری وجود دارد که به پشت بام مقبره می‌رسد.

قسمتی از بنا که قبر عطار در آن قسمت واقع شده تقریبا 6 متر در 6 متر است که به صورت هشت ضلعی است. در این هشت ضلعی چهار در به چهار طرف باز می شود که در ورودی که همیشه باز است  در شمال شرقی قرار دارد.

فرش آرامگاه عطار

فرش بسیار نفیس داخل بقعه عطار ی اثر هنری جالب است که به خواست شادوران تیمسار سپهبد آق اولی و همت و کوشش آقایان سید محمد تقی مصطفوی و بهاری در نیشابور در کارخانه فکور تهیه شده است. این فرش به صورت هشت ضلعی و مخصوص آرامگاه عطار بافته شده به گونه ای که سنگ قبر در مرکز این هشت ضلعی جای می گیرد.  جالب است بدانید هزینه بافت این فرشدر آن زمان 60.000 تومان شده است.

سنگ قبر عطار

در شهریور  سال 1338 سنگ سیاه نفیسی به عنوان سنگ قبر عطار تهیه شد. ابعاد این سنگ 163*70*32 سانتی متر است.

بالای ر ینگ قبر میله ای سنگی است که در سال 891 هجری قمری تهیه شده که سه متر ارتفاع دارد. و در قسمت بالایی آن اسامی ائمه اثنا عشر نقر شده است. در اطراف سنگ هم آیة الکرسی است که تا ولله سمیع علیم نوشته شده است. در پشت سنگ هم نوشته شده :

ز مشرق تا به مغرب گر امام است     علی و آل او ما را تمام است

و در زیر آن هم نوشته شده 891.

رموز معماری آرامگاه عطار

دیگر جاذبه های باغ

آرامگاه کمال‌الملک

این آرامگاه که متعلق به محمد غفاری معروف به کمال‌الملک نقاش زبردست ایرانی است، توسط هوشنگ سیحون معمار آرامگاه خیام نیشابوری طراحی شده است. ساخت این آرامگاه در سال 1342 به پایان رسیده است. این بنا از دو مربع در پلان تشکیل شده است. اضلاع مربع در نما شامل یک قوس نیم دایره است. سیحون در مورد انتخاب مصالح این بنای یاد بود این چنین می گوید: با استفاده از تزئینات کاشی معرق معماری کاشان یعنی زادگاه کمال الملک استفاده شده است.

جاذبه های اطراف

بنای امام زاده محروق: این که مربوط به دوره صفوی است و کاشی کاری های زیبایی دارد. این بنا مقبره دو امام زاده به نام های محمد محروق و ابراهیم است. این بنا در غرب آرامگاه خیام قرار دارد اما ورودی آن از بیرون از باغ خیام است.

باغ و مقبره خیام: این باغ که محل دفن فیلسوف، شاعر، رایضیدان و منجم بزرگ حکیم عمر خیام و یکی از بهترین آثار استاد هوشنگ سیحون در مقبره های مشاهیر ایران است یک کیلومتر با باغ عطار فاصله دارد.

آرامگاه مشاهیر نیشابور:  چسبیده به جلوخان ورودی باغ عطار میدانی قرار دارد که محل دفن بزرگان معاصری چون استاد پرویز مشکاتیان، فریدون گرایلی، استاد محمد علی اسلامی ندوشن و چند فرد شاخص دیگر است که می توانید با حضور در این محل یادشان را گرامی بدارید.

سایت باستان شناسی شادیاخ: این سایت موزه در نزدیکی باغ عطار و در فاصله دویست متری غرب آن قرار دارد. در واقع این قسمت یکی از محله های اعیان نشین نیشابور بوده است که طی کاوش هایی که در آن شده دیوار ها، خانه ها، اشیا و اسکلت هایی از آن کشف شده است.

افلاک نمای نیشابور: مقابل باغ خیام سایت افلاک نمای نیشابور قرار دارد. که شامل فضای شبیه سازی آسمان و کتابخانه این بناست.

نزدیک ترین رستوران ها

نزدیک ترین اقامتگاه

نقشه باغ و بنا